In 2007 was ik in Den Haag en ben ik naar de tentoonstelling
'Haagse Hofmode' geweest in het Gemeente museum.
Dit is een herplaatst logje ivm opheffen van mijn oude blog:
Het Gemeentemuseum
Daar was deze tentoonstelling, die tot 2 december duurt.
De Hofmode gaat over hofkleding uit vervlogen tijden.
Dat laatste is niet helemaal waar, want het hedendaagse kleding van één
van de huidige hofdames van Koningin Beatrix is er ook te zien.
Natuurlijk hangt er in de entree van het museum het wapen van Den Haag.
De entree van de tentoonstelling werd versierd door
twee gigantische Nederlandse vlaggen,
gedrapeerd als twee gordijnen om een deur
met in het midden het Nederlandse wapen.
van links naar rechts:
-Empire hofsleep uit 1810.
-Galajapon uit 1901 gedragen door een hofdame
in de bruidsstoet van prinses Wilhelmina.
-Avondjapon uit 1900.
Volgens overlevering is dit werkschort van personeel
van Koningin Emma (1900)
De drie kostuums in stoel en achter stoel,
zijn alle drie gedragen door Pim Fortuyn.
Galakleding/baljapons uiteenlopend van oude jurk uit 1775 tot een jurk uit 1970.
links: amazonekostuum uit 1918
rechts: amazonekostuum uit 1898
Dit is één van de kledingstukken van Jonkvrouw Henriette van de Poll (1853-1946),
hofdame van Koningin-moeder Emma. Haar vele brieven bieden een kijkje
achter de schermen van het paleis.
Achter elk kledingstuk gaat een bijzonder verhaal schuil,
dat de geschreven en ongeschreven regels van het Haagse Hof blootlegt.
(Helaas ontkwam ik er niet aan dat je in de spiegels wel bezoekers ziet).
Naar Buiten:
Veel Haagse families brachten de winter door in de stad,
terwijl zij 's zomers verbleven op een familielandgoed.
In Den Haag viel dit niet altijd in goede aarde,
men vond het balangrijk dat een representant van het hof in het Haagse aanwezig was.
Wanneer Koning Willem III en Koningin Emma op Het Loo verbleven,
reisde hun hofhouding mee. De Inwonende hofdames waren present.
Het gezelschap bestond geregeld overwegend uit heren,
wat voor de hofdames Henriette van de Poll en Elise van Ittersum
aanleiding gaf altijd samen deel te nemen aan de dagelijkse lange wandelingen;
één dame alleen in een herengezelschap zou immers aanleiding tot praatjes geven.
Ook in Den Haag golden hiervoor strikte regels, waarbij een vrouw zelfs rekening
diende te houden met wáár een wandeling haar naartoe voerde.
Zo was het bijv in Den Haag niet netjes om als meisje de winkelstraten op en neer te lopen. it
Mevrouw links draagt een middagjapon: Lijfje en rok. Den Haag circa 1865
Moiré-ripszijde, zijden fluweel en kant.
Hofrouw
De bepalingen voor hofrouw zijn in de loop der tijd geregeld aangepast of veranderd.
Een belangrijke basis vormden de bepalingen omtrent hofrouw uit 1815,
waarnaar Koningin Juliana in 1951 nog verwees. Hierin staat dat de rouw werd aangenomen
in het geval van overlijden van leden van het Koninklijke Huis in de ruimste zin,
maar ook voor 'alle andere aan het Koninklijke Huis vermaagschapte of vreemde hooge personagien'.
In de praktijk betekende dit dat ook de hofhouding (tot aan de kamervrouwen en militairen toen)
geacht werd de hofrouw aan te nemen. Rouwkleding kende drie stadia: zware rouw,
halve rouw en lichte rouw. De zware rouw bestond in 1815 voor vrouwen uit kleding
van zwart bombazijn (weefsel van linnen en katoen) of andere doffe wollen stoffen zonder garnituur,
waarbij zwarte kousen, schoenen, gespen, handschoenen, sieraden en waaiers hoorden.
Voor halve rouw droegen de vrouwen wél zijden stoffen met opnieuw zwarte accessoires.
In het geval van lichte rouw mocht de kleding van zwarte zijde of fluweel zijn, met witte of gekleurde linten.
Uit verschillende bronnen blijkt dat rouw zelden gelegen kwam.
Henriette van de Poll verzuchtte na het overlijden van prins Frederik in 1881:
"Die rouw komt mij nogal ongelegen, ik had zoooo gehoopt een zuinig najaar te hebben
en nu zal ik weer van alles moeten koopen, hier op het Loo kunnen wij het wel een beetje
schikken maar in Den Haag moeten wij er toch netjes uitzien."
Halve rouw
Zware rouw
Voorste japon is voor lichte rouw.
Avondjapons uit de jaren twintig van de vorige eeuw.
Waar ik me het meeste over verbaasde van
alle teksten die ik daar gelezen heb:
De hofdames Henriette van de Poll en Elise van Ittersum bleven 54 jaar
in dienst van Koningin Emma. Zij woonden steeds in dezelfde paleizen
en vergezelden haar tijdens reizen en naar de zomerverblijven.
Toen Koningin-moeder Emma stierf in 1934, gingen de hofdames
Henriette (81jr) en Elise (83jr) met pensioen.
(bron van alle teksten: Gemeentemuseum).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten