Wandelstok met schedel en Ankh

Wandelstok
Foto by Zakina Muyres

Op de Burgerdagen liep een gentlemen uit een andere eeuw rond 😉. Zijn wandelstok deed vermoeden dat hij een tovenaar was 💀 brrrrr.

Tom Barlagen

Foto is een detail uit de foto van 
Lia van der Veen

En omdat dit costuum ook voor Halloweencostuum zou kunnen doorgaan 😉, plaats ik de foto's nu.

Het kruis op de wandelstok is een Ankh of Koptischkruis (hengselkruis) In de oudheid droegen de Egyptenaren de ankh op afbeeldingen als teken van hun onsterfelijkheid, de sleutel van het eeuwig geluk; wanneer mensen het dragen wordt daarmee aangegeven dat zij deze wereld voor het hiernamaals hebben verruild. 

Het werd geacht hen bescherming te bieden tegen allerlei gevaren. De hiëroglief in deze vorm betekent 'leven'.

Door het kruis blijven we bij de Egyptenaren waar ook een schedel betekenis had. Het staat symbool voor onsterfelijkheid. 

Na de dood, wanneer het vlees zal ontbinden, is ons skelet het enige dat overblijft, een stille getuige van ons leven op deze aarde. 

Foto by Zakina Muyres

Als symbool van de cyclus van het leven, wedergeboorte en hiernamaals was een schedel wijdverspreid onder de oude culturen. 

En eigenlijk is die symboliek nooit weggegaan en komt het bijv ookal eeuwen voor op schilderijen e.d

Alcke Engels & Geertje Johans of Tijs

"𝗔𝗹𝗰𝗸𝗲 𝗘𝗻𝗴𝗲𝗹𝘀 𝗲𝗻 𝗚𝗲𝗲𝗿𝘁𝗷𝗲 𝗝𝗼𝗵𝗮𝗻𝘀 𝗼𝗳 𝗧𝗶𝗷𝘀" -𝗟𝘂𝗱𝗺𝗶𝗹𝗹𝗮 𝘃𝗮𝗻 𝗱𝗲𝗿 𝗦𝗽𝗼𝗲𝗹

Het beeld voor Alcke en Geertje laat de twee vrouwen zien die ongestoord en vredig in een holle knotwilg lijken te slapen. In de 16e eeuw dacht men dat in de kruinen van wilgen 'toovenaerschen' sliepen. 

Alcke was een weduwe uit Blijham van ongeveer 80 jaar. In 1596 gaf zij een appel aan de dochter van de dominee van Blijham. Het meisje werd ziek en stierf. Alcke werd ervan beschuldigd de appel te hebben vergiftigd. 

Geertje, de zus van Alcke, heeft een poging tot zelfmoord ondernomen uit angst ook beschuldigd te worden. Dit was genoeg om haar te verdenken en te laten opsluiten in de Burcht te Wedde. 

De volgende dag is ze dood in haar cel gevonden en samen met haar levende zus verbrand op de Giezelbaarg Tijdens de martelingen had Alcke de naam van Hemcke Aldericks genoemd die bekende na de martelingen, maar omdat de man van Hemcke de boete van 600 daalders kon betalen kwam zij vrij. 

De tentoonstelling 𝗗𝗲 𝗛𝗲𝗸𝘀𝗲𝗻 𝘃𝗮𝗻 𝗱𝗲 𝗥𝘂𝗶𝘁𝗲𝗻 𝗔𝗮 is nog te zien t/m 5 november in Klooster ter Apel waar nog meer van de prachtige beelden van Ludmilla van der Spoel staan. 

Aanrader!

Johan Tonnis veroordeeld voor hekserij

Kunstwerk van Ludmila van der Spoel

Bij Heksenvervolgingen, werden ook mannen beschuldigd van hekserij. Van alle omgekomen 'heksen' was ongeveer 20% man.

Het keramieke kunstwerk van
bovenaf gezien

Op 5 september 1589 werd Johan Tonnis (knecht van Johan Rensinck uit Wessinghuizen) op het water geworpen. Als iemand gedoopt was en een pakt met de duivel had gesloten, zou het water hem afstoten. Tonnis dompelde even onder en kwam meteen weer boven drijven. Dus het bewijs was geleverd, volgens de gedachtegang in die tijd. 

Daarna ging Tonnis 'ter tortuir' en op 11 september vond het oordeel plaats. Samen met drie vrouwen belandt hij op de Giezelbaarg op de brandstapel en zij worden levend verbrand. 

Johan werd verdacht van de beste melkkoe van boer Alkema betoverd te hebben waardoor de koe geen melk meer gaf. Ook werd hij beschuldigd dat vrouw Meertens ziek is geweest door hem. 

De tentoonstelling 𝗗𝗲 𝗛𝗲𝗸𝘀𝗲𝗻 𝘃𝗮𝗻 𝗱𝗲 𝗥𝘂𝗶𝘁𝗲𝗻 𝗔𝗮 is nog te zien t/m 5 november in Klooster ter Apel waar nog meer van de prachtige beelden van Ludmilla van der Spoel staan. 

Aanrader!

Kwispedoor op de Menkemaborg

Kwispedoor in de Herenkamer

Op de grond, in de Herenkamer, van de Menkemaborg staat een 𝗞𝘄𝗶𝘀𝗽𝗲𝗱𝗼𝗼𝗿 uit 1670-1690 van Japans porselein.

Het woord kwispedoor komt van het Portugese woord 'cuspidor', dat spuwpot betekent.

Oktober staat bekend als Stoptober (om te stoppen met roken) en één van de oudste vormen van tabaksconsumptie is het kauwen van tabak, wat de oorspronkelijke bewoners van zowel Noord- als Zuid Amerika al deden voor er een Europeaan voet aan land zette. 

Maar de Kwispedoor kwam niet via de WIC, maar via de VOC naar Nederland. 

In Azië was het (en in sommige landen nog steeds) gewoonte om in zo'n pot te spugen of gewoon op straat. Met of zonder tabak of alleen maar een fluim.

In Nederland werd spuwen in het openbaar ongepast in de 19e eeuw.

Een kwispedoor kwam in alle lagen van de bevolking voor. Denk hierbij aan herbergen, koffiehuizen en trekschuiten. Dan gaven de bezoekers de kwispedoor aan elkaar door. Die had doorgaans een handzaam formaat en was gemaakt van tin of koper en meestal gevuld met zand. 

In rijke huishoudens waren sierlijke modellen zoals deze te vinden. 

Tegenwoordig kennen we het alleen nog als sputumbakje/-potje in de zorg, de spittoon bij de tandarts en kennen we de kwispedoor vooral nog van wijnproevers die een roestvrijstalen kwispedoor gebruiken.

De vrouwen van tabaksfabriek Champ Clark

Stukje uit tentoonstelling Vraauwlu
 in het Museum aan de A

In de tentoonstelling Vraauwlu van Museum aan de A wordt aandacht besteed aan de sigarenmeisjes uit Pekela.

Deze vrouwenstaking voor gelijk loon was in 1969.

Wat er nog staat van de
voormalige Tabaksfabriek. 

Ik heb een interview gevonden van Museum directeur Hendrik Hachmer van het Veenkoloniaalmuseum en stukjes uit die tekst volgen hieronder.

De mannen in tabaksfabriek Champ Clark, kregen er in 1969, een tientje per week bij en dat werd door zowel directie (de drie gebroeders Koning) als de mannen verzwegen.

Grietje Schoonhoven, toen ± 18 jaar, ontdekte dat per toeval en ontstak in woede. 

Toen de directie van de sigarenfabriek tot twee keer toe weigerde het tientje ook aan de meisjes uit te betalen, sloeg de vlam in de pan.

Borstbeeld Fré Meis (1921 - 1992)
Wedderweg Pekela

De meisjes, veelal dochters van strokartonarbeiders, wendden zich tot Fré Meis, spraakmakend lid van de Communistische Partij Nederland en voorman van de stakende strokartonners.

Fabrieksbazen waren geneigd de eisen sneller in te willigen als Meis stakingsleider was. Dit werd ook wel het ‘Meis-effect’ genoemd. 

Fré Meis verklaarde zich bereid de meisjes te adviseren over de strategie van het staken, benoemde een woordvoerster, gaf een cursus onderhandelen en behaalde met de vrouwen een klinkende overwinning. 

Krantenartikel in de tentoontelling
Vraauwlu - Museum aan de A

Niet alleen kregen ze er een tientje per week bij, maar de staking bracht ook boven water dat werkgever Champ Clark zich niet hield aan de CAO voor sigarenmakers. 

Dat betekende dat Grietje en Lena en hun collega’s van 35 gulden naar 58 gulden per week gingen.

Het mooiste is misschien nog wel dat ook de mannen vanaf dat moment volgens de CAO betaald werden. Keerzijde van deze actie was dat leden van de vakbond die lid bleken van de CPN geroyeerd werden. De Binnenlandse Veiligheidsdienst zorgde zelf voor lijsten met leden die ze aan de vakbond overhandigden.

Champ Clark sigarenblikjes,

Een reep samengeperste tabaksbladeren, circa 1900

Twee jaar later ging de fabriek failliet mogelijk door het niet meegaan met de tijd. 

Foto's in Pekela heb ik kunnen nemen dankzij Hiddo & Teddie Smit.