Karel de Grote

Eikenhouten beeld: Karel de Grote

Op deze dag in het jaar 800 werd 𝗞𝗮𝗿𝗲𝗹 𝗱𝗲 𝗚𝗿𝗼𝘁𝗲 door paus Leo III in de Oude Sint-Pietersbasiliek tot keizer gekroond. Dit werd bewust op de geboortedag van Jezus gedaan. 

De naam 'De Grote' dankte hij aan het feit dat zijn rijk groot was. Het besloeg een groot deel van West-Europa zoals het huidige Frankrijk, Duitsland, de Benelux en Italie. Ook werd hij 'de vader van Europa' genoemd. 

Karel de Grote dacht ook groots. Hij zag zichzelf graag als opvolger van de Romeinse heersers. Zo liet hij zijn eigen munt slaan waarop hij afgebeeld staat als Romeins keizer. En zijn lengte was (denkt men) 1,84 meter.

Dit galjoensbeeld van keizer Karel de Grote is van na 1600 en afkomstig van een 17e eeuws

Nederlands schip. Het is gemaakt van eikenhout.

Schepen uit de zeventiende eeuw waren vaak rijk versierd. Het is niet bekend of dit beeld van een walvisvaarder, een oorlogsschip of een handelsschip afkomstig is.

Vroeger stond dit beeld in zaal 10 van het Noordelijk Scheepvaartmuseum en zit in de collectie van Museum aan de A (momenteel niet te zien voor het publiek)

Karel de Grote zoals hij in het
Noordelijk Scheepvaartmuseum
in zaal 10 stond

Bronnen: 

Noordelijk Scheepvaartmuseum

Wikipedia

Twitter (Boudewijn Steur)

juffrouw Digna Maria van Bern

Zandstenen grafzerk (1742)

Dit is de oudste grafzerk op het dodenbastion in Oudeschans. Het is van De deugtrijke juffrouw Digna Maria van Bern. Huisvrouw van Jacobs de Jonge.

Extra info: Ze trouwde met Jacobus de Jonge, wedman des Reghstoels Winschoten en doctor. Het huwelijkscontract werd getekend op 07-06-1731 in Oudeschans

"Huisvrouw" was in de 17e en 18e eeuw de aanduiding van gehuwde vrouw, echtgenote. De term gaf meer haar status aan dan haar bezigheden. Die hingen af van de maatschappelijke positie van het gezin. 

Op de steen staat verder: Gerustelijk ontslapen den 7 januari 1742, oud in het 35tigste jaar. Er staat een wormenvers op haar steen:

Schoon Dat De Wormen nu

Doorknagen en omringen

Juffrouw D:Jongs Ligchaam

beneden hier int Graff

Zal togh eens met de vier

en twintig Ouderlingen

Weer bloeyen tot Gods Eer

en tot Aarons Staff.

Verwijst naar het bijbelboek Openbaringen.

Het wapen (dit staat zo beschreven op de website van nazaten de Vries) een met twee pijlen van boven naar beneden schuinkruirlings doorstoken hart, vergezeld van boven van een oog. 

Links: Op een terras een voor een

bos van vijf bomen gaande beer 

"Schoon dat de wormen nu

Doorknagen en omringen"

Ik zelf kan amper iets in het wapen ontwaren en denk er iig een roos in te zien.

Aan de andere zijde van de grafzerk staan de namen van Gerhard van

Bern en Adriana Maria Hinsbeek, dit wist ik niet en heb ik geen foto van gemaakt.

Bronnen: 

- boekje "De oude of Bellingwolderschans"

- website Nazaten de Vries

- wikipedia ivm het woord huisvrouw. Ik wist vd andere betekenis, maar zocht het voor de zekerheid op.

De Kameleon

Vandaag is de geboortedag van de Friese jeugdboekenschrijver Hotze de Roos (1909). 

Hij werd bekend met de boekenreeks 𝗗𝗲 𝗞𝗮𝗺𝗲𝗹𝗲𝗼𝗻 met de tweeling Sietse & Hielke Klinkhamer. 

Het eerste boek kwam uit in 1948 en hij schreef 60 delen. De latere delen zijn geschreven door andere auteurs. De Roos is 81 jaar geworden.

De boeken spelen zich af in het fictieve dorp Lenten. De Roos verwerkte dingen uit zijn leven in de verhalen. Bijv molen De Woudaap en Veldwachter Zwart kwamen uit zijn woonplaats Krommenie (Noord Holland). 

De Kameleon is een motorboot die ook weleens 'Wasteil' werd genoemd. Het is een duwertje. Een duwertje is een bootje die schepen kan duwen die geen motor hebben of een kapotte motor hebben. 

De jongens van de Kameleon beleefden heel wat avonturen in hun duwertje. 

Bij Speelgoedmuseum Roden kan je je eigen avonturen verzinnen op het speelplein waar een replica van De Kameleon ligt. 

Wandelstok met schedel en Ankh

Wandelstok
Foto by Zakina Muyres

Op de Burgerdagen liep een gentlemen uit een andere eeuw rond 😉. Zijn wandelstok deed vermoeden dat hij een tovenaar was 💀 brrrrr.

Tom Barlagen

Foto is een detail uit de foto van 
Lia van der Veen

En omdat dit costuum ook voor Halloweencostuum zou kunnen doorgaan 😉, plaats ik de foto's nu.

Het kruis op de wandelstok is een Ankh of Koptischkruis (hengselkruis) In de oudheid droegen de Egyptenaren de ankh op afbeeldingen als teken van hun onsterfelijkheid, de sleutel van het eeuwig geluk; wanneer mensen het dragen wordt daarmee aangegeven dat zij deze wereld voor het hiernamaals hebben verruild. 

Het werd geacht hen bescherming te bieden tegen allerlei gevaren. De hiëroglief in deze vorm betekent 'leven'.

Door het kruis blijven we bij de Egyptenaren waar ook een schedel betekenis had. Het staat symbool voor onsterfelijkheid. 

Na de dood, wanneer het vlees zal ontbinden, is ons skelet het enige dat overblijft, een stille getuige van ons leven op deze aarde. 

Foto by Zakina Muyres

Als symbool van de cyclus van het leven, wedergeboorte en hiernamaals was een schedel wijdverspreid onder de oude culturen. 

En eigenlijk is die symboliek nooit weggegaan en komt het bijv ookal eeuwen voor op schilderijen e.d

Alcke Engels & Geertje Johans of Tijs

"𝗔𝗹𝗰𝗸𝗲 𝗘𝗻𝗴𝗲𝗹𝘀 𝗲𝗻 𝗚𝗲𝗲𝗿𝘁𝗷𝗲 𝗝𝗼𝗵𝗮𝗻𝘀 𝗼𝗳 𝗧𝗶𝗷𝘀" -𝗟𝘂𝗱𝗺𝗶𝗹𝗹𝗮 𝘃𝗮𝗻 𝗱𝗲𝗿 𝗦𝗽𝗼𝗲𝗹

Het beeld voor Alcke en Geertje laat de twee vrouwen zien die ongestoord en vredig in een holle knotwilg lijken te slapen. In de 16e eeuw dacht men dat in de kruinen van wilgen 'toovenaerschen' sliepen. 

Alcke was een weduwe uit Blijham van ongeveer 80 jaar. In 1596 gaf zij een appel aan de dochter van de dominee van Blijham. Het meisje werd ziek en stierf. Alcke werd ervan beschuldigd de appel te hebben vergiftigd. 

Geertje, de zus van Alcke, heeft een poging tot zelfmoord ondernomen uit angst ook beschuldigd te worden. Dit was genoeg om haar te verdenken en te laten opsluiten in de Burcht te Wedde. 

De volgende dag is ze dood in haar cel gevonden en samen met haar levende zus verbrand op de Giezelbaarg Tijdens de martelingen had Alcke de naam van Hemcke Aldericks genoemd die bekende na de martelingen, maar omdat de man van Hemcke de boete van 600 daalders kon betalen kwam zij vrij. 

De tentoonstelling 𝗗𝗲 𝗛𝗲𝗸𝘀𝗲𝗻 𝘃𝗮𝗻 𝗱𝗲 𝗥𝘂𝗶𝘁𝗲𝗻 𝗔𝗮 is nog te zien t/m 5 november in Klooster ter Apel waar nog meer van de prachtige beelden van Ludmilla van der Spoel staan. 

Aanrader!

Johan Tonnis veroordeeld voor hekserij

Kunstwerk van Ludmila van der Spoel

Bij Heksenvervolgingen, werden ook mannen beschuldigd van hekserij. Van alle omgekomen 'heksen' was ongeveer 20% man.

Het keramieke kunstwerk van
bovenaf gezien

Op 5 september 1589 werd Johan Tonnis (knecht van Johan Rensinck uit Wessinghuizen) op het water geworpen. Als iemand gedoopt was en een pakt met de duivel had gesloten, zou het water hem afstoten. Tonnis dompelde even onder en kwam meteen weer boven drijven. Dus het bewijs was geleverd, volgens de gedachtegang in die tijd. 

Daarna ging Tonnis 'ter tortuir' en op 11 september vond het oordeel plaats. Samen met drie vrouwen belandt hij op de Giezelbaarg op de brandstapel en zij worden levend verbrand. 

Johan werd verdacht van de beste melkkoe van boer Alkema betoverd te hebben waardoor de koe geen melk meer gaf. Ook werd hij beschuldigd dat vrouw Meertens ziek is geweest door hem. 

De tentoonstelling 𝗗𝗲 𝗛𝗲𝗸𝘀𝗲𝗻 𝘃𝗮𝗻 𝗱𝗲 𝗥𝘂𝗶𝘁𝗲𝗻 𝗔𝗮 is nog te zien t/m 5 november in Klooster ter Apel waar nog meer van de prachtige beelden van Ludmilla van der Spoel staan. 

Aanrader!

Kwispedoor op de Menkemaborg

Kwispedoor in de Herenkamer

Op de grond, in de Herenkamer, van de Menkemaborg staat een 𝗞𝘄𝗶𝘀𝗽𝗲𝗱𝗼𝗼𝗿 uit 1670-1690 van Japans porselein.

Het woord kwispedoor komt van het Portugese woord 'cuspidor', dat spuwpot betekent.

Oktober staat bekend als Stoptober (om te stoppen met roken) en één van de oudste vormen van tabaksconsumptie is het kauwen van tabak, wat de oorspronkelijke bewoners van zowel Noord- als Zuid Amerika al deden voor er een Europeaan voet aan land zette. 

Maar de Kwispedoor kwam niet via de WIC, maar via de VOC naar Nederland. 

In Azië was het (en in sommige landen nog steeds) gewoonte om in zo'n pot te spugen of gewoon op straat. Met of zonder tabak of alleen maar een fluim.

In Nederland werd spuwen in het openbaar ongepast in de 19e eeuw.

Een kwispedoor kwam in alle lagen van de bevolking voor. Denk hierbij aan herbergen, koffiehuizen en trekschuiten. Dan gaven de bezoekers de kwispedoor aan elkaar door. Die had doorgaans een handzaam formaat en was gemaakt van tin of koper en meestal gevuld met zand. 

In rijke huishoudens waren sierlijke modellen zoals deze te vinden. 

Tegenwoordig kennen we het alleen nog als sputumbakje/-potje in de zorg, de spittoon bij de tandarts en kennen we de kwispedoor vooral nog van wijnproevers die een roestvrijstalen kwispedoor gebruiken.

De vrouwen van tabaksfabriek Champ Clark

Stukje uit tentoonstelling Vraauwlu
 in het Museum aan de A

In de tentoonstelling Vraauwlu van Museum aan de A wordt aandacht besteed aan de sigarenmeisjes uit Pekela.

Deze vrouwenstaking voor gelijk loon was in 1969.

Wat er nog staat van de
voormalige Tabaksfabriek. 

Ik heb een interview gevonden van Museum directeur Hendrik Hachmer van het Veenkoloniaalmuseum en stukjes uit die tekst volgen hieronder.

De mannen in tabaksfabriek Champ Clark, kregen er in 1969, een tientje per week bij en dat werd door zowel directie (de drie gebroeders Koning) als de mannen verzwegen.

Grietje Schoonhoven, toen ± 18 jaar, ontdekte dat per toeval en ontstak in woede. 

Toen de directie van de sigarenfabriek tot twee keer toe weigerde het tientje ook aan de meisjes uit te betalen, sloeg de vlam in de pan.

Borstbeeld Fré Meis (1921 - 1992)
Wedderweg Pekela

De meisjes, veelal dochters van strokartonarbeiders, wendden zich tot Fré Meis, spraakmakend lid van de Communistische Partij Nederland en voorman van de stakende strokartonners.

Fabrieksbazen waren geneigd de eisen sneller in te willigen als Meis stakingsleider was. Dit werd ook wel het ‘Meis-effect’ genoemd. 

Fré Meis verklaarde zich bereid de meisjes te adviseren over de strategie van het staken, benoemde een woordvoerster, gaf een cursus onderhandelen en behaalde met de vrouwen een klinkende overwinning. 

Krantenartikel in de tentoontelling
Vraauwlu - Museum aan de A

Niet alleen kregen ze er een tientje per week bij, maar de staking bracht ook boven water dat werkgever Champ Clark zich niet hield aan de CAO voor sigarenmakers. 

Dat betekende dat Grietje en Lena en hun collega’s van 35 gulden naar 58 gulden per week gingen.

Het mooiste is misschien nog wel dat ook de mannen vanaf dat moment volgens de CAO betaald werden. Keerzijde van deze actie was dat leden van de vakbond die lid bleken van de CPN geroyeerd werden. De Binnenlandse Veiligheidsdienst zorgde zelf voor lijsten met leden die ze aan de vakbond overhandigden.

Champ Clark sigarenblikjes,

Een reep samengeperste tabaksbladeren, circa 1900

Twee jaar later ging de fabriek failliet mogelijk door het niet meegaan met de tijd. 

Foto's in Pekela heb ik kunnen nemen dankzij Hiddo & Teddie Smit.

Ben Ali Libi

Op 1 september 2017 kreeg Michel Velleman, beter bekend onder de artiestennaam 𝗕𝗲𝗻 𝗔𝗹𝗶 𝗟𝗶𝗯𝗶,een gedenkteken bij zijn geboortehuis, Ruiterstraat 7 in Groningen.

In ijzeren letters op de muur van de bioscoop Pathé staat: '𝗝𝗼𝘂𝘄 𝗽𝗮𝗿𝗮𝗱𝗶𝗷𝘀, 𝗵𝗼𝗲𝘃𝗲𝗲𝗹 𝗿𝘂𝗶𝗺𝘁𝗲 𝗶𝘀 𝗱𝗮𝗮𝗿' en twee informatiebordjes, over Velleman en een met de tekst van het gedicht van Willem Wilmink. 

Het gedenkteken is ontworpen door Albert Rademaker.

Michel Velleman (Groningen, 5 januari 1895 – Sobibór, 2 juli 1943), was een Nederlandse goochelaar en illusionist. Tijdens de WO II werd hij door de nazi's vermoord.

𝗕𝗲𝗻 𝗔𝗹𝗶 𝗟𝗶𝗯𝗶

Op een lijst van artiesten, in de oorlog vermoord,

staat een naam waarvan ik nog nooit had gehoord,

dus keek ik er met verwondering naar:

Ben Ali Libi. Goochelaar.

Met een lach en een smoes en een goocheldoos

en een alibi dat-ie zorgvuldig koos,

scharrelde hij de kost bij elkaar:

Ben Ali Libi, de goochelaar.

Toen vonden de vrienden van de Weduwe Rost

dat Nederland nodig moest worden verlost

van het wereldwijd joods-bosjewistisch gevaar.

Ze bedoelden natuurlijk die goochelaar.

Wie zo dikwijls een duif of een bloem had verstopt,

kon zichzelf niet verstoppen, toen er hard werd geklopt.

Er stond al een overvalwagen klaar

voor Ben Ali Libi, de goochelaar.

In ’t concentratiekamp heeft hij misschien

zijn aardigste trucs nog wel eens laten zien

met een lach en een smoes, een misleidend gebaar,

Ben Ali Libi, de goochelaar.

En altijd als ik een schreeuwer zie

met een alternatief voor de democratie,

denk ik: jouw paradijs, hoeveel ruimte is daar

voor Ben Ali Libi, de goochelaar.

Voor Ben Ali Libi, de kleine schlemiel,

hij ruste in vrede, God hebbe zijn ziel.

_____

Willem Wilmink

Uit: Je moet je op het ergste voorbereiden

Uitgeverij Bert Bakker 2003

Biddende Handen - Natasja Bennink

𝗕𝗶𝗱𝗱𝗲𝗻𝗱𝗲 𝗵𝗮𝗻𝗱𝗲𝗻 - 𝗡𝗮𝘁𝗮𝘀𝗷𝗮 𝗕𝗲𝗻𝗻𝗶𝗻𝗸

Aan de muur van waar eens de nonnen van het Catharinaklooster woonden. Hangt dit bronzen beeld: handen van een non in gebed. Zij laat de kralen van de rozenkrans door haar vingers gaan. 

Voor het bidden van een volledige rozenkrans moet  het gebedssnoer drie keer rond. 

Wordt de krans één keer gebeden, dan spreekt men van een rozenhoedje.

Oorspronkelijk had de katholieke rozenkrans 150 kralen die symbool stonden voor de 150 psalmen uit de Bijbel.

Na de Reformatie in 1578 werd Harderwijk Protestants. De Rooms-katholieke kloosters kwamen in handen van de protestanten en de bezittingen moesten worden afgestaan. De gebouwen van het Catharinaklooster werden in gebruik genomen door de Universiteit van Harderwijk.

De huidige Catharinakapel was de kloosterkerk. 

De Kus

𝗗𝗲 𝗞𝘂𝘀 - 𝗡𝗮𝘁𝗮𝘀𝗷𝗮 𝗕𝗲𝗻𝗻𝗶𝗻𝗸

Het bronzen beeld “De kus” is geplaatst in april 2021 bij de Vischpoort te Harderwijk. 

Het is een vissersmeisje en vissersjongen in visserskleding van 100 jaar geleden. 

Zo schattig dat voetje uit de klomp

 

Brandkast gebr Smit Foxhol

Gister vroeg een collega of ik foto's wilde maken van de brandkast. Ik deed dat gewoon met de telefoon. De laatste foto die ik nam, deed ik voor mijzelf, heb altijd die krul mooi gevonden. 

Toen ik de foto's naar haar doorstuurde vond ik die foto heel mooi door het licht. Dus plaats ik hem hier als eerste 🙂.

Deze brandkast is van de scheepswerf 𝗚𝗲𝗯𝗿𝗼𝗲𝗱𝗲𝗿𝘀 𝗦𝗺𝗶𝘁 𝘁𝗲 𝗙𝗼𝘅𝗵𝗼𝗹 geweest. 

Voor mij is deze brandkast nostalgie. Ik hield vroeger bij het Noordelijk Scheepvaartmuseum de directiekamer netjes 🪣🧼en ik verstopte weleens dingen in deze kluis. Niet dat hij op slot ging, maar omdat er nooit iemand in keek 😄. Super handig als iets nog even uit het zicht moest blijven bijvoorbeeld. 

Brood van gisteren

Ik was voor deze week vergeten AH te bestellen. Geeft niets, zit een AH dichtbij het werk en we hebben wel wat voorraad in huis.

Vanmorgen brood gehaald, zodat we dit weekend niet misgrijpen. Brood van gister, daar blijken supermarkten weer aan te doen. En zo heb ik net met al het brood bij elkaar (niet alles zichtbaar op de foto) € 5,10 bespaard 🙂.

Vroegâh toen ik in 1987 begon bij de Konmar, was het heel normaal dat brood van gisteren voor een aardig prijsje te koop was. Maar begin 21e eeuw (de huidige eeuw dus) zagen we in het magazijn de vuilcontainers vol brood aan het einde van de dag 💔. Ik heb dat altijd vreselijke verspilling gevonden. 

Mooi, dat men steeds meer nadenkt (stil staat) bij voedselverspilling. 

Rijks Eigendom

In het Drents Museum is momenteel de tentoonstelling 𝗠𝗲𝗻𝘆𝗮𝗹𝗮, de buitengewone geschiedenis van Molukkers in Drenthe.

Meteen kregen we de confrontatie met deze stoelen, die in de ruimte hingen met de letters 𝗥.𝗘 erop. Later in de tentoonstelling lazen wij dat die letters voor Rijks Eigendom stonden. 

De sterk hiërarchische organisatie CAZ (Commissariaal voor Ambonezenzorg) was verantwoordelijk voor de woonoorden. 

Deze organisatie had nogal koloniale trekjes. Hoe witter van kleur, des te hoger de rang in de organisatie. Er waren inspecteurs, controleurs en beheerders. 

Het CAZ zorgde bijvoorbeeld voor het onderhoud van de barakken, het toezicht op de toegang tot het kamp, de brandstofvoorraad, het eten in de centrale keuken, de verdeling van het zakgeld en bepaalde de schoolkeuze van de kinderen. 

Alles werd met uiterste precisie geregistreerd. Dus ook wat elk gezin krijgt om zijn barak in te richten. Dat is beslist niet meer dan wat strikt noodzakelijk werd bevonden. 

Door alles wat de Molukkers meemaakten, voelden velen zich vaak ook letterlijk 'Rijks Eigendom' 💔.

🖋 tekst is deels van het Drentsmuseum

Station Veendam

Het stationsgebouw van Veendam is een oud NOLS station uit 1910. Tegenwoordig in gebruik door Museumspoorlijn S.T.A.R

Als je de entree binnen loopt zie je meteen deze twee loketten. 

IJLGOED is vracht die met grote spoed geleverd moet worden of
vracht die met een sneltrein vervoerd wordt. Veendam had ook goederentreinen. 

Let vooral ook op het leuke gezicht van de weegschaal 🙂

Een 𝗥𝗲𝘁𝗶𝗿𝗮𝗱𝗲 is een plaats waar je je terug kunt trekken en of een openbaar toilet. Het is een Franswoord. De bezoekers van station Veendam zullen het woord gekend hebben, omdat het een eerste klasse stations gebouw was.

Overige details:

Prachtige oude radio 😍

Toen ik een koptje thee zat te drinken zag ik deze leuke oude petten van NS en STAR in een vitrine achter de toonbank liggen.

Smokje

Begin juni kwam Foppe ten Broek op het idee om de tekening van zijn 8 jarige kleindochter op de gevel te laten projecteren en als ze dan de hoek om zouden lopen, dat zij haar tekening dan zou zien. 

Het liep anders 🙂. 

Vandaag om 9:30 kwam de hoogwerker van Gjaltema op de Kleine der A. Foppe en kunstenaars Pieter Jan Kuiken & Cindy Sprokel stonden klaar. 

Pieter Jan & Cindy hadden de tekening uitvergroot op papier van 4 bij 4 meter op een carbonafdruk. Op een muur van 8 bij 4 meter.

Na het avontuur met de wind, regen en dat het (bijna) ging scheuren is het gelukt. Daarna konden zij het uitwerken met penselen en een rollertje met buitenlak. 

Het smokje was klaar om 13:30 en om 13:48 nam ik de foto. Niet wetende dat de twee mensen die gezellig ervoor zaten het gemaakt hadden. 

Om 14:30 stonden zij bij mij aan de balie in Museum aan de A en herkenden wij elkaar van eerder vandaag 😄. 

Ik mocht van hen een fotomaken op onze binnenplaats.

Dussss vers van de pers 🤪 en deels dankzij Klaas van der Meulen van de Akwartierkrant, want dankzij zijn tekst wist ik iets meer.