Baar-/lijkenhuisje Oudeschans

 

Het baar-/lijkenhuisje op het Dodenbastion van Oudeschans. 

Deze begraafplaats ligt op één van de bastions van de oude vesting. Het lijkenhuisje is begin deze eeuw gerestaureerd en heeft nieuwe houten wanden gekregen. De fundering en de oude Friese dakpannen zijn oud. 

Dat de begraafplaats op een bastion is aangelegd heeft alles te maken met het feit, dat de vesting in een moerassig gebied heeft gelegen. Het is geen moeras meer, omdat het omliggende gebied grotendeels ontgonnen en gedraineerd is, waardoor er weinig tot geen moeras over is.

De kans is groot dat de begraafplaats vlak na de bouw van de vesting in gebruik is genomen. Bij graafwerkzaamheden in de wallen van de andere bastions zijn ook menselijke resten aangetroffen. Hier is verder echter geen onderzoek naar gedaan, al maakt dit mij nieuwsgierig.

Op de begraafplaats zag ik zeer oude zerken aan, zelfs uit de 18e eeuw, maar ook grafmonumenten uit onze tijd.

De meest voorkomende namen zijn van de geslachten Diddens en Uniken. Van het geslacht Uniken weet ik dat ze 'grote' boeren waren en veel in het dorps-/kerkleven hebben betekent in Westerwolde. Dit, omdat een Canadese Uniken vorig jaar aan mijn balie in het museum stond en ik vertelde dat ik die naam van Oudeschanse graven kende. De Canadees is toen naar Oudeschans gegaan en hoe zijn verhaal verder liep, weet ik niet. 

📷 De foto's nam ik in juni en september van 2023

De Furie

Vandaag was ik met Ranko Veuger in het Historisch Archief Midden Groningen ivm de tentoonstelling "Van Turfschip tot Coaster" die t/m woensdag 7 augustus is te zien.

Ranko had mij al eens gevraagd of ik de Furie had gezien toen ik vorige maand in Maassluis was. Ja, die had ik gezien, maar nog niet geplaatst. En wat schetste onze verbazing 😲🙂 er stond een model van de Furie 😍.

Wat blijkt nou? Deze dame komt uit Groningen. In 1916 werd zij te water gelaten bij Scheepswerf Bodewes in Martenshoek. 

Daarna voer ze 60 jaar in Zweden, waar zij houtvlotten versleepte over de Oostzee. Daarna kwam deze mooie stoomzeesleper terug naar Nederland.

In 1976 werd de Furie aangekocht door de AVRO en vertolkte ze twee jaar lang de hoofdrol in de legendarische televisieserie Hollands Glorie. Toen de boot na afloop van de opnames werd aangeboden aan de sloop, is zij aangekocht door Stichting Hollands Glorie in Maassluis.

En daar ligt zij sinds 1978 te shinen op haar vaste stekkie naast het Nationaal Sleepvaartmuseum aan de Stadhuiskade in Maassluis.

Gebruikte Bron: https://furie.nl/

📷 by Zakina Muyres

Swan, Rush and Iris

Swan, Rush and Iris
By Walter Crane

Op de Oosterstraat 34 zit een jugendstil winkelpui uit 1911 van architect Ath. van Elmpt. 

De zwanen: Swan, Rush and Iris van Walter Crane (1845 - 1915). Deze Engelse kunstenaar was tevens illustrator, schreef poëzie en kinderboeken, maakte keramische tegels en decoratieve kunst. 

Toen hij de zwanen maakte was dat als behang design in 1875. Dat behang is in het bezit van Victoria & Albert Museum. 

Meestal waren Cranes behangontwerpen figuratief en vaak verhalend, gebaseerd op Griekse mythen, sprookjes en kinderrijmpjes. Dit ontwerp heeft een formaliteit gebaseerd op heraldisch ontwerp gecombineerd met een naturalistisch en picturaal thema. Het is typerend voor Cranes stijl in die periode. 

Over met name de decoratieve kunst was veel te doen. Vele kunstcritici meenden dat dit van een minder niveau was, dan de klassieke schilderkunst, maar Crane maakte zich er hard voor hier tegen te propaganderen en zei in zijn invloedrijke boek The Claims of Decorative Arts dat decoratieve kunst de aarde is waarin de bloemen groeien.

Ik kon niets vinden over de tegels en wat blijkt... dankzij de reactie van @leroy_pics (Instagram) en het inzoomen van de foto... het zijn geen tegels. In 2022 gemaakt door Hans Leip echt ben flabbergasted ik dacht echte tegels 😲😄

Vier dagen Holland

Dinsdag gingen zoon en ik samen naar het station met onze koffers. Voor het eerst ieder een eigen koffer ipv alles in één koffer. Hij ging met school naar Berlijn en ik naar Holland met mijzelf. We stapten in dezelfde trein. Hij met zijn klasgenoten in het voorste deel en ik achterin. Op Assen stapte ik uit, om daar na negenen de trein te kunnen nemen naar Groningen ivm mijn dalurenkaart.

Tijdens mijn kopje thee op station Assen kwam ik een vrouw tegen, die ik had ontmoet bij het Abel Tasmanmuseum, waar wij samen te gast waren in mei. We reden een stukje samen tot zij uitstapte in Zwolle. 

Mijn bedoeling was geweest om 4 dagen met mijzelf door te brengen, omdat ik tevens wilde weten hoe het zou zijn na 20 jaar weer echt alleen te zijn. Maar de eerste twee dagen bracht ik deels met mijn moeder door. Zij haalde mij op op Centraal Station. Sinds ik het gebruik van de kluisjes op het station heb ontdekt ben ik daar echt fan van. 7 euro en je hoeft je koffer niet de hele dag mee te slepen. 

Lourdeskapel Scheveningen

We namen lijn 9 naar Scheveningen en stapten uit bij de Lourdeskerk. De kerk was helaas niet open en online las ik, dat die sinds 2005 gesloten is. Maar de Loudeskapel is wel te bezoeken. Daarna liepen wij naar Muzee Scheveningen. In de 2e Messtraat leek de deur van de kerk Onze Lieve Vrouwe van Lourdes open te zijn. Toen ik de trapleuning beetpakte, bleek deze nat. Zat mijn hele hand onder de rode verf. Met tissues en wat speeksel kreeg ik er een deel af. Het voelde zoooo vies. 

Muzee Scheveningen

Muzee Scheveningen is gesloten op dinsdag, dat geeft niet, die blijft op het verlanglijstje staan en de buitenkant was ook leuk, met allerlei details. Dan maar naar het volgende museum op mijn verlanglijstje Museum Beelden aan Zee. Maar eerst kwamen we nog langs een super leuk winkeltje. 'Lente thee en chocolade' aan de Marcelisstraat. We konden er helaas niet zitten, maar ik kocht een pakje thee en voor ons beide 1 bonbon voor onderweg. En heel fijn, mocht er even mijn handen wassen. 

 

Arp a Petrified en ik zelf in If not now, When. 

De dame bij de entree aan de balie was super gastvrij, waardoor je je gelijk welkom voelt. 

We besloten eerst naar het museumcafé te gaan. Ook daar werden we bijzonder prettig geholpen. Mijn moeder nam worteltaart en ik een citroen kwarkpunt. 

Ik liet mijn moeder, in het museum, een foto van mij maken dat ik bij vliegtuigraamjes lijk te zitten en ik app'te mijn zoon, dat ik hem miste en ik het vliegtuig had genomen. Zijn reactie was, dat hij weet dat het nep is en dat de foto is genomen door oma en ik in een museum ben 🤣. Geslaagd voor de IQ-test 🤪.

Beelden aan Zee is niet ons type museum. Sommige dingen vonden we wel leuk en de nieuwsgierigheid is nu in ieder geval weg. Maar als je van moderne kunst houdt is het echt een aanrader. 

En toen op naar het huisje en de dochter bellen van de lieverd waar ik het huisje van mocht gebruiken. Mijn moeder wilde graag uiteten, maar er was van alles gesloten en echt, mijn voeten wilden niet meer lopen. 

We haalden een pizza af, we hadden beter een salade ofzo kunnen kopen bij de supermarkt op de hoek, want echt hoe slecht kan een pizza zijn? Het brood met kruidenboter smaakte gelukkig wel goed. 

Maassluis

Woensdag, mijn moeder haalde mij op in het huisje en we namen de trein naar Schiedam om over te stappen op de metro naar Maassluis. We begrepen er even helemaal niets van qua bewegwijzering en gelukkig ontdekten we dat we niet de enige waren. Je zal de taal maar niet spreken 🤣hahaha, maar gelukkig bennen we in eigen land. 

Ondanks de regen vonden we Maassluis meteen een leuke stad. Leuk sfeertje. Museum Maassluis was voorlopig nog dicht, maar beneden was bakkerij Yuksel open waar ik voor ons een heerlijke gehakt borek kocht. Op zoek naar een plek voor koffie (ik lust geen koffie, maar mijn moeder wel) liepen we zeg maar langs de VVV. De mensen die daar werken wisten wel te vertellen wat er open was. De dame die daar zat zei "Jullie zien eruit of jullie wel een tompouce lusten" ik moest zo om haar lachen. Volgens haar werd de lekkerste tompouce van Maassluis geserveerd bij Monsieur Paul. 

Tompouce bij Monsieur Paul

De tompouce was TOP 👌🏽. Stevige slagroom, die goed van smaak was en niet te zuinig. Een goede gele pudding ertussen en knapperige lagen. Dus mocht je ooit in Maassluis zijn en een ouderwets goeie tompouce willen eten... DOEN!

Duiker in het Sleepvaart Museum

12 uur ging het Nationaal Sleepvaart Museum open. Het enige museum in de wereld dat haar collectie uitsluitend op de sleepvaart richt. Je komt er alles te weten over de geschiedenis en de ontwikkeling van de sleepvaart. We werden welkom geheten door twee vrijwilligers met liefde voor hun museum. We kregen een korte rondleiding. 

Er was een zaal waar ik geen foto's kon maken voor online en omdat ik dan toch niet onthoud wat wel en niet online gezet mag worden, heb ik in die ruimte geen foto's gemaakt. De duiker in het trapgat vond ik heel gaaf. 

Zilveren miniatuur van een trekschuit met paard.

Net na 13 uur kwamen we in Museum Maassluis. Ik heb via het Speelgoedmuseum Roden leuk contact online met Museum Maassluis. Mede daarom stond het op mijn lijstje om te bezoeken en vanwege de tentoonstelling "Effectief en Betrouwbaar" over de trekschuit, iets wat het voormalig Noordelijk Scheepvaartmuseum ook heeft behandeld. 

Ook hier weer leuke baliemedewerksters en ik vind dat de vrijwilligers ook echt een museum tot een beleving kunnen maken. Kreeg een korte rondleiding in de Dijkzaal waar de lokale geschiedenis van Maassluis aan bod komt en daarna konden we zelf kijken. 

Maassluis is niet ontstaan rond om een kerk-/marktplein, maar langs het water ontstond een markt. De kerk en het oude Stadhuis staan ook niet nabij elkaar (nouja, er ligt water tussen). Daardoor is het stratenpatroon ook anders dan je gewend bent in oude plaatsen. 

Energie - Jan de Winter

Ik heb toestemming gevraagd of ik de tuin mocht bezoeken. De baliemedewerkster ging mee de tuin in. En toevallig las ik op 6 juli (vandaag als ik dit schrijf) op Instagram, dat dit kunstwerk "Kunstwerk van de maand" is geworden in Nieuwsblad Maassluis. Het symboliseert een energiebedrijf in de samenwerking. 

Grote- of Sint Jan Kerk in Schiedam

Donderdag ging ik naar Schiedam, na eerst uitgeslapen te hebben. Onderweg naar het museum kwam ik langs de Grote- of Sint Jan kerk. Dat houten plafond 😍 nouja, van binnen zulke onwijs mooie stukjes. Kon helaas niet overal lopen of op de foto zetten ivm dat er van alles werd klaar gezet, omdat die avond speciaal was voor iedereen die geslaagd is. 

Zal dit Aleida zijn?

Schiedam is gesticht door Aleida, een sterke alleenstaande vouw. Zij schonk Schiedam stadsrechten in 1275. In het "Panorama Schiedam" vertellen ze in het Stedelijk Museum Schiedam de verhalen over de stad. Van het ontstaan en alles tot in het nu. Ik vond dit zo super leuk gedaan. Een tijdlijn met allemaal hap snap stukjes. Kleine notities en een beetje humor hier en daar. 

Niet dat ik er over ga, maar het lijkt mij zo gaaf als we zoiets ook in Museum aan de A zouden hebben straks. Wat wist ik nu van Schiedam? Door deze opstelling wist ik aardig wat. 

De rest van het museum was op dit moment met tentoonstellingen met nogal moderne kunst, iets waar ik amper iets mee heb. Jammer dat de armoe tentoonstelling, die ze eerder hadden afgelopen was, maar het gebouw alleen al. Ik dacht dat het in een kerk zat, maar het zit in het Sint Jacobsgasthuis uit 1787 en een preekstoel achter de balie. 

Met de toffe balie-dame raakte ik in gesprek en vernam ik dat zij gestudeerd heeft in Groningen. Toen ik later een kop thee dronk, raakte we weer aan de praat. Ze hebben daar theezakjes liggen van Expreszo Koffie & Thee één zakje gebruikte ik daar om te drinken en een ander zakje kocht ik om in het huisje te proberen. De thee die ik daar dronk vind ik zo onwijs lekker, dat ik die online ga bestellen. "Vlammende Thee uit Schiedam", heet de thee. Er zit sinaasappelschil, rum, aroma, kaneelstukjes en kruidnagel in. 

Geen eigen foto

In het museum kreeg ik de tip over heel lekkere bonbons. Een automatiek met bonbons. In het vakje lagen 2 bonbons en na het pinnen begon ik ze hapje voor hapje op te eten. Echt super lekker! Ze zijn van chocolaterie De Bonte Koe wel een nadeel, dat ze zover weg zitten, maar gelukkig ontdek ik net dat ze ook een webshop hebben. Er is hoop!

Vrijdag, ik had nog van alles op de planning staan, maar ik besloot dat het genoeg was geweest. Mentaal hebben deze dagen mij heel goed gedaan. Mijn hoofd helemaal zen en buiten het genieten van de stilte in het huisje, de vogelgeluiden en de musea die ik heb bezocht, heb ik ook twee boeken uitgelezen. "De genadeloze jacht"- Bernard Cornwell goed verhaal, maar ik was helemaal weg van "Het eiland van Anna"- Eva Vriend Ik heb Schokland altijd al fascinerend gevonden. Doordat Eva Vriend op zoek gaat naar de verhalen van en over Anna komt ze ook bij haar familieleden. Een prachtig boek. Ik twijfel nog of ik het via Marktplaats ga verkopen of in de kast zet om nog een keer te lezen. 

Den Haag Centraal

Na heerlijk uitgeslapen te hebben heb ik het bed afgehaald, gestoft, laatste afwas en nog even de stofzuiger een rondleiding gegeven. Op naar het station. Ik heb het liefste de rechtstreekse trein. Helemaal met bagage. Dus ik wachten op spoor 10, die nog steeds geen bankjes heeft. Daar toch maar ff een opmerking op Twitter over gemaakt. NS reageerde, dus ben benieuwd. 

Heerlijk om een lege coupe in te lopen en te bedenken waar te gaan zitten en na mij volgenden meer mensen. Maar de trein vertrok niet en er werd ook niets omgeroepen. Op een gegeven moment zag ik mensen opstaan. Later sprak ik de machinist op het perron. Hij wilde niet in zijn eentje rijden, leek hem niet veilig. Daarom viel deze uit. Ik nam dus de trein van een uur later op perron 7. 

Ik was er bijna 1½ uur eerder dan mijn zoon. Na al dat geloop van de afgelopen dagen, had ik geen zin om de koffer naar huis te slepen en daarna mijzelf terug naar het station te slepen. Ik at eerst een pasta bij Julia's en heb daarna wat te drinken genomen bij Starbucks. 

Samen met andere ouders (maar als enige met een koffer) stonden we te wachten. Maar niet naar mij toe lopen hè, nee bewust helemaal ver om mij heen zodat ik achter hem aan moest (plaaggeest), daarna samen naar de bus. 

Omdat hij mijn oude Nikon heeft, heeft hij nog wel al zijn foto's laten zien voor we gingen slapen. Ik vind dat hij al vrij goede foto's maakt. Heel leuk! Bij sommige foto's was ik verbaasd, dat hij dat op de foto had gezet. Bleek hij gedaan te hebben voor mij, omdat ik daar van hou 🥰.

Fijn, dat we weer samen zijn 🙂

Matrouska/Baboesjka

Toen ik op een dag het verhaal over de Matrouska/Baboesjka poppetjes hoorde, wilde ik hier iets mee. Een collega van het Speelgoedmuseum Roden had wel een heel bijzondere set. 10 poppetjes en die laatste 2 zijn zo bizar klein. 

Matroesjka/Matrouska is een koosnaam voor een boerenmeisje. En Baboesjka betekent Grootmoeder. Gebruikelijk is dat de buitenste pop altijd een vrouw is, binnen in kan het afwisselen en allen zijn in traditionele kleding geschilderd.  

Tegenwoordig kan de buitenste ook Dart Vater, een man, twee afbeeldingen op de buistenste zoals Masha and the Bear.

De houten poppetjes waarin meerdere kleinere houten poppetjes passen en het in elkaar stapelen van de kleinere in de grote moederpop, wordt als symbool van fertiliteit en eeuwigheid gezien.  

Deze poppen bestaan sinds 1890 en het idee komt van de Japanse gelukspoppetjes. Een meubelmaker en schilder hebben de eerste Matroesjka’s gemaakt in opdracht van Savva Mamontov. En tijdens de Exposition Universelle van 1900 in Parijs werden de poppen geïntroduceerd. Ze werden razend populair.  

Als de Baboesjka gemaakt wordt, gebruikt men het liefst Lindehout, omdat deze het zachtste is om te bewerken. Ook wordt er wel Berk of Els gebruikt. Vaak begint men met de kleinste (die niet uit elkaar gehaald kan worden) en dan de pop die er overheen komt etc. De poppen kunnen van 2 tot wel 60 stuks gemaakt worden die in elkaar passen.  

Folly van een kerk/steenfabriek

Rechts op de foto zie je een Folly. Een folly is een fantasierijk bouwwerk dat is ontstaan in Engelse landschapstuinen. Ze zijn puur decoratief, kunstzinnig of grappig. Folly betekent dwaasheid. In NL noemen we het ook wel vermaaksarchitectuur. 

Ik reed maandag achter de Alida aan en zag naast de N361 ter hoogte van de rotonde bij Mensingeweer deze leuke folly. 

Vanaf dit punt lijkt het een middeleeuwse kerk, vanaf een ander punt leek het een ruïne en als je vanaf Lauwersoog aan komt rijden zie je in deze follie een steenfabriek. 

Het is een ode aan het Groningen van de Middeleeuwen, de Industriële revolutie en de typische Groninger klei waarmee kloostermoppen en later bakstenen werden gemaakt. 

Er waren in 1876 ± 80 steenfabrieken die wel zo'n 60 miljoen stenen per jaar produceerden.

Extra mooi aan dit kunstwerk is, dat er nestkasten zijn voor mussen, gierzwaluwen en spreeuwen. Ook zitten ee stootvoegjes voor vleermuizen en geboorde gaten voor insecten zoals wilde bijen. 

Nu las ik dat de folly's gister (31 mei) pas geopend zijn, maar leuk dat ik ze maandag al kon zien 🙂

Bron: Provincie Groningen & Wikipedia

Pounama, een Maori-steen in het Abel Tasmanmuseum

 

De steen op de foto is een Pounama en ligt in het Abel Tasmanmuseum. De steen is Ruim 9kg zwaar. Het is een verzoenings cadeau van de Maori aan Lutjegast, geschonken in 2018. 

Pounama is een benaming voor verschillende soorten harde en duurzame steen die op het Zuidereiland van nieuw-Zeeland voorkomt. De steen speelt een belangrijke rol in de Maori-cultuur-en is een taonga (een Schat). 

De pounama taonga neemt toe in mana (spirituele kracht) naarmate ze van de ene generatie op de andere overgaan. De steen wordt vaak vernoemd naar een voormalige eigenaar ter nagedachtenis aan hen. Deze steen heet 'Ruamski' naar de grootvader van de grootvader van Doug Huria en Doug is de stamoudste van de Maori-stam die Abel Tasman in 1642 'ontmoette', de Ngāti Tumatakōkiri. 

Toen Tasman in 1642 aan Land wilde gaan kwamen er 4 van zijn bemannings­leden om. Dit verhaal vertel ik in een andere post.

Met het schenken van een pounama wordt een vredesverdrag gesloten, dat nooit mag worden verbroken. Officieel mag een pounama Nieuw Zeeland niet verlaten. Er zijn heel wat diplomatieke inspanningen voor nodig geweest. 

Het houtsnijwerk is gemaakt door drie Maori-gemeenschappen uit het Golden Bay gebied. Het symboliseert de Kracht van de hamerhaai, de 4 windstreken en de peddel waarmee de Maori hun kano's voortbewegen. De rietentas waar de steen op ligt is in 1979 gemaakt door Alva Belsham, een goede vriendin van Doug Huria.

Normaal als je in een museum bent, mag je de collectie niet aanraken, maar bij dit topstuk mag je je hand erop leggen. Als je de steen aanraakt, dan ben je overal ter wereld met elkaar verbonden, volgens de Maori. Sommige mensen zeggen iets te voelen als ze de steen aanraken.

Ook ik heb de steen aangeraakt en het voelt lekker glad en koel, maar voor mij geen spirituele ervaring ofzo. Er gebeurde niets. Neemt niet weg, dat ik het een bijzondere steen vind en het een hele ervaring vond. 

Geheimpje van Verhildersum

video van 20 seconden

Vorig jaar liet ik een 'geheimpje' zien aan de gevel van Museum aan de A en nu een 'geheimpje' van Verhildersum 

Iets is nooit echt geheim als er ooit al eens over geschreven is, maar ik ga er vanuit dat dit geheimpje niet alom bekend is. 

Vorig jaar oktober kreeg ik een tekst toegestuurd uit een boek, maar ik weet niet welk boek. Ik vond het een grappig weetje, maar vroeg mij af of het waar was 🤔.

Voorheen stonden aan de weg op deze plek twee leeuwen, eigendom van het Groninger Museum. Op een gegeven moment werden die teruggehaald en moest de toegang op een andere manier geaccentueerd worden. 

Zo'n mooie oprijlaan verdiend natuurlijk een statige entree en het model inrijhek werd gevonden op Dickninge, een havezate in de plaats De Wijk (Drente) Er werd een schets gemaakt en de timmerman maakte het. 

En nu komt het 🤫: De twee adelaars op de hekpalen, passend bij het wapen van de familie Van Starckenborg, werden gekocht bij een tuincentrum 😄.

En het toeval wilde, dat een maand later de man die de adelaars op de zuilen heeft gezet, bij mij in de hal van Museum aan de A stond. Toen ergens in het gesprek Verhildersum genoemd werd begon ik over dit 'geheimpje' wat ik had gelezen.

Het is een goede keuze geweest met bijkomend voordeel, dat er geen kostbare historische beelden onbeschermd aan de openbare weg hoeven te staan.

Nu denk je misschien "Waarom plaats je dit nu pas Zakina?" Nou, omdat ik er geen foto's van had gemaakt en afgelopen zondag heb ik dat bewust wel gedaan 🤪.

Popeye & Frank "Rocky" Fiegel

Popeye, Museum aan de A

Wist jij dat 𝗣𝗼𝗽𝗲𝘆𝗲 gebasseerd is op een echt persoon? 

Klik op Foto voor Youtube video
van 2½ minuut

Frank "Rocky" Fiegel (1868-1947) 

Het is vandaag Rocky's sterfdag. Rocky deelde hetzelfde uiterlijk en dezelfde persoonlijkheid met Popeye, maar niet alles aan Popeye kwam overeen met het leven van Rocky. Rocky hield van drank en had sterke vuisten, maar dat kwam niet van spinazie en hij was geen zeeman. 

Toen hij werd begraven, kreeg hij een ongemarkeerd graf naast de plek waar zijn moeder werd begraven. In 1996 werd een poging gedaan om dit te verhelpen, door er een grafsteen neer te zetten en een gravure erin te snijden met een afbeelding van Popeye uit 1929.

Fotonr 1: de achtergrond was rommelig, die heb ik weggepoetst van mijn eigen foto. Toen ik 12jr geleden bij het Noordelijk Scheepvaartmuseum (nu Museum aan de A) kwam werken en een rondleiding kreeg in het depot, stond daar onze Popeye. 

Ik heb altijd gedacht dat iemand hem zo genoemd had. Maar hij heet echt zo. Het is een souvenirspopje van papier-mache en werd verkocht op de North Sea Ferries (1965-1996). Het popje van 34cm hoog is gemaakt in Schotland en  komt uit de jaren '60. Er zat snoep in. 

North Sea Ferries zijn in 1996 opgegaan in een andere maatschappij wat nu P&O Ferries is.

Jan Lucas van der Baan

𝗭𝗼𝘂𝘁𝗸𝗮𝗺𝗽 ± 𝟭𝟵𝟲𝟰 - 𝗝𝗟 𝘃𝗮𝗻 𝗱𝗲𝗿 𝗕𝗮𝗮𝗻

Jan Lucas van der Baan (1912-1990) Dit werk is in het bezit van Museum aan de A en hing in een Ploegtentoonstelling in 2021 en waarschijnlijk ook in de JL van der Baan tentoonstelling in 2002 toen wij nog het Noordelijk Scheepvaartmuseum waren, maar ik werk er vanaf 2012. 

In 1941 wilde JL van der Baan lid worden van schilderscollectief de Ploeg. Hij werd afgewezen, omdat zijn manier van schilderen er niet bij paste. Hij werd aspirantlid en na WO II is hij echt lid geworden. Tevens heeft hij bestuurlijke rollen bekleed zoals secretaris en voorzitter. 

JL van der Baan was één van de initiatiefnemers van Het Grafisch Centrum dat is opgericht in 1964 en hij was daar voorzitter tot 1987. 

Ook is hij de bedenker van de Koppermaandagprent die elke eerste maandag na Diekoningen wordt bekend gemaakt. Van oudsher was dit een dag waarop drukkers feestelijk de start van het nieuwe jaar vierden en hun werkgever een mooi drukwerk aanboden, hun Kopperprent. In ruil daarvoor trakteerde de werkgever zijn medewerkers.

Voor de Kopperprent van 2024 is gekozen voor het mooie schilderij 'Vier Paarden' van Jan Altink uit de collectie van Museum Belvédère in Oranjewoud,

Bronnen: 

- Museum aan de A

- Wikipedia

- Het Grafisch Centrum Groningen

- Beno Hofman zie video Beno's Stad https://youtu.be/Ilke3PB35Fw?si=uR-2NRd8EvqLYB05

Kinder-/kakstoel

Speelgoed kinder-/kakstoel

Vorige week bekeek ik nauwkeurig één van onze poppenhuizen in het Speelgoedmuseum Roden en zag dit kinderstoeltje, die had ik toch eerder gezien? 🤔 want poppenhuizen waren vaak op waarheid gebasseerd met meubeltjes op speelgoed formaat.

En ik zou Zakina niet zijn, als ik anderen niet gek maak met mijn 'ontdekking' 🤪😄

De Kinder-/Kakstoel in
Stadsmuseum Harderwijk

Speurend door mijn foto's van afgelopen zomer vond ik ze tussen de foto's die ik nam in Stadsmuseum Harderwijk en het is een kinder-, kak-, kakke- en of kaststoel en deze is in de basiskleur rood. 

Hier zoomde ik in en zag ik een rondje en
besefte ik de dubbele functie van de stoel.

In het zitgedeelte zit een ronde uitsparing waar de po geplaatst kon worden. Een tuigje voorkwam dat het kindje eruit kon vallen. 

De binnenkant

Achter het deurtje zie je meerdere plankjes. Een plankje voor de po en onder het plankje met de 5 gaatjes kon een voetenstoofje.

Het plankje met de 5 gaten

Het tafeltje was om aan te eten of te spelen. Het kind zat in het stoelje in de blote kont en kon dus meteen onder het eten of erna de behoefte doen (hier gaan we verder niet op in 😷🤢)

De stoel van bovenaf gezien

Vroeger waren kinderen bij een jaar of anderhalf jaar al vaak uit de luiers. Een baby (die zo jong is dat die nog niet kan zitten) heeft nog ontlasting op zuiver refelectoir. Pas tegen of na het eerste levensjaar kunnen de kinderhersenen het zelf, al is dat in onze tijd moeilijker geworden door de super droge wegwerpluiers.

Deze stoel zorgde er dus voor dat het moeder enorm veel wasgoed scheelde. 

Dit model kinderstoel was al in de 17e eeuw in zwang, en bleef vooral in traditionele gemeenschappen zoals Hindeloopen, Spakenburg en Marken, nog tot in de 20e eeuw in gebruik. En de Hindelooper kinderstoelen waren ook nog eens prachtig bewerkt en met motieven beschilderd 😍.

📷 1, 2 en 3 by Zakina Muyres 

📷 4, 5 en 6 by Afiena van IJken-van Zanten 

Gebruikte bron: Toen ik de binnenkant van de stoel had gezien wilde ik weten waarom er gaatjes in het plankje zaten. Op de website van het Zuiderzeemuseum stond de info over het voetenstoofje 🙂

Blue Monday

Volgens een Britse psycholoog, de meest deprimerende dag van het jaar. 

Op het Landgoed Verhildersum staat in de oude Groninger boerderij (1870) deze blauwe poepdoos inclusief het wc-papier uit die tijd het Nieuwsblad van het Noorden 🙂.

Toen er nog geen wc's waren, zoals wij die kennen, kwam de poep in een tonnetje en werd als mest gebruikt over de tuin of het land. En omdat er nog geen closetpapier was, werden reepjes krantenpapier gebruikt.

Waar je kan zitten ligt een deksel om het gat dicht te houden. En achter een deurtje of onder een klep kon je dan de emmer weghalen. Die van Verhildersum heeft zo te zien een klep.

In steden werden de emmers ontlasting, voordat de riolering bestond, vanaf de 19e eeuw opgehaald door de strontkar ook wel ironisch de boldootkar, naar een eau de cologne uit Amsterdam, genoemd 😄 ook dat werd voor boerderijen in de buurt van steden gebruikt tot de opmars van kunstmest.

Dit werd dus een blog van blauw naar bruin 😄😉

Poppenbank en canapé

Canapé en Poppenbank

Terwijl men op Museum Mensinge druk bezig is met de schoonmaak om straks in de lente weer alle bezoekers op de mooie Havezate te ontvangen, vond ik van de zomer in het depot van het Speelgoedmuseum Roden een prachtige loeizware poppenbank van 30 bij 50cm geschonken aan het Speelgoedmuseum in 2016.

Los van elkaar lijkt de stof op elkaar, maar eenmaal bij elkaar waren er genoeg verschillen. Wel beide geel, goud, strepen en roosjes.

Met toestemming van de directeuren ging ik van de zomer met de conservator van het Speelgoedmuseum samen naar Mensinge. 

In de salon van Mensinge staat deze prachtige Engelse Georgian mahoniehouten canapé met messing klauwpoten en wieltjes uit ± 1830 de canapé is 1.67 meter breed.

In 2016 opnieuw bekleed met een compleet nieuw binnenwerk door Stoffeerderij van der Veen.

Zoals velen van jullie weten ben ik gek op dit soort toevalligheden 🙂🙃 en samen met Havezate Mensinge gaan er nog veel meer sociale mediapost komen met echte dingen op de Havezate en het speelgoed van het Speelgoedmuseum Roden. Speelgoed was namelijk heel vaak op de werkelijkheid gebasseerd. 

Morgen volgt een verhaal over ons Speelgoedmuseum en Stadsmuseum Harderwijk.

En toen zagen we dat het toch niet helemaal hetzelfde is 😄

Handkar

Een ventje trekt de handkar met kruidenierswaren. Collectie: Speelgoedmuseum Roden

Eén van de vrolijkste objecten in onze collectie:

Dit ventje doet altijd met plezier zijn werk en trekt de handkar met kruidenierswaren. Zo te zien is vandaag alles uitverkocht en brengt hij de kar weer leeg thuis. 

Vroeger werden waren aan de man gebracht met karren of manden (marskramer). Dit kon een paard en wagen zijn bij grote vrachten of als men een paard kon betalen liep die ook wel voor kleine vrachten.

Voor kleinere vrachten werd een kar getrokken door een hond of mens. De hond werd ook wel 'het paard van de armen' genoemd. 

In 1963 werd het vervoer van handel op een door een hond getrokken kar wettelijk verboden. En dat voelt helemaal nog niet zo heel lang geleden 🤔. 

Zo'n man met kar werd een venter of leurder genoemd. Er schijnt wel onderscheid tussen te zijn. Een leurder verkoopt eetwaar en een venter duurzame goederen of materialen.

Oorijzer

In de tentoonstelling Vraauwlu

Van kleins af aan keek ik naar de Scheveningse vrouwen die naar de Haagsche Mart gingen. Ik groeide dichtbij de mart op en ik vond hun dracht zo mooi en de oorijzers met kapjes 😍.

Drie weesmeisjes en een poes - Thérèse Schwartze (1885)

Voor zover bekend heb ik geen voormoeders in klederdracht gehad. 

Wel weet ik dat een voormoeder dit (van het schilderij) heeft gedragen toen ze in het Burgerweeshuis van Amsterdam zat. 

Mijn liefde voor klederdracht is dus ontstaan dankzij de Scheveningse vrouwen. Nouja om anderen erin te zien lopen iig. In de tentoonstelling 𝗩𝗿𝗮𝗮𝘂𝘄𝗹𝘂 van Museum aan de A is dit mijn favoriete object. Te zien t/m 7 januari 2024.

Het oorijzer begon als metalen smalle beugel om mutsen op hun plaats te houden in de burgerdracht in de Noordelijke provincies en Zeeland. Later werd dit overgenomen in streekdrachten. In de loop der tijd groeide het oorijzer uit tot een pronkstuk en werd het zelfs groter. 

Aan de voorzijde staken versierde gouden plaatjes of krullen uit. Met mutsspelden werd de kap aan het oorijzer bevestigd. Oorijzers hebben bestaan in metaal, zilver en goud.

Halverwege de 19e eeuw uiten steeds meer vrouwen hun weerzin over het oorijzer (bijv schippersvrouwen die elders in Europa zijn geweest). 

Vrouwen vinden het niet meer passen bij de tijd waarin ze leven. De oorijzers worden gezien als een symbool van onderukking en heeft ook effect op de bewegingsvrijheid van het hoofd.

Veel vrouwen klaagden zelfs over hoofdpijn als ze het oorzijzer een dag gedragen hadden. Wat in die tijd ook meespeelde was het feit dat "een dame" er niet als een boerin wilde uitzien. Er kwamen steeds meer vrouwen die het oorijzer in de kast hadden liggen en het alleen op zondag of bij speciale gelegenheden droegen.

Volgens schrijver Johan Winkler (1840- 1916) dragen de Groninger vrouwen in 1871 hun haar los. Duizenden oorijzers zouden volgens hem omgesmolten zijn. 

Disclaimer: tekst is niet van het museum aan de A

Mart = Haagsch voor markt en geen typefout

Het losse oorijzer = bruikleen Groninger Museum

De dracht op de pop bruikleen van Verhildersum

Tekstbord in de tentoonstelling Vraauwlu

Mijn oma en twee Scheveningse vrouwen

De ene dame draagt alleen een hoofdkapje,  ”moppes” of ”mopmuts” genoemd, en de ander met hoofdijzer. Aan de voorzijde ervan, die zichtbaar onder de muts uitsteken, zitten gouden sierknoppen die ' boeken' worden genoemd. Oorspronkelijk waren de boeken eenvoudige vierkante plaatjes van goud. 

De Scheveningse klederdracht kende een lange traditie en gaat terug tot de 17e eeuw.

Plaggenhut

Plaggenhut bij Siep & Co

Op de foto ziet het er nostalgisch uit, maar wonen in een plaggenhut was een zwaar en hard leven. Als je deze hut binnen loopt ruik je een klamme geur. Met mijn astma begon ik ook meteen te hoesten. En dan wordt er in deze niet eens geleefd en staat er ook geen geit ofzo. 

Voor bewoners van een Plaggenhut zou dit al rijkdom zijn geweest qua meubels

De leefomstandigheden waren erbarmelijk. Door de bouwwijze was het vertrek slecht te verwarmen, was het er vochtig en krioelde het van ongedierte brrrrr. 

Plaggenhutten werden bewoond door de allerarmste arbeiders, zoals veenarbeiders en vaak met grote gezinnen. Een plaggenbut was een eenvoudig bouwwerk, gedeeltelijk uitgegraven en zonder zijmuren zodat het dak op grondhoogte begon. Het dak was bekleed met plaggen die uit het omliggende land werden gehaald.

Veeneigenaren en compagnieën groeven de veengebieden tot op de zandgrond af en ook het veen onder een hut werd, als men er aan toe was, te gelde gemaakt. Dan moest je je hut uit.

In 1896 bracht de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen een rapport uit over het vraagstuk van de slechte volkshuisvesting. Minister Goeman Borgesius baseerde de Woningwet van 1901 op dit rapport. Doel van die Woningwet was om bewoning van slechte en ongezonde woningen onmogelijk te maken en de bouw van goede woningen te bevorderen.

Gemeenten kregen de bevoegdheid om een woning onbewoonbaar te verklaren maar de verzorgingsstaat was zeker nog niet zo ver dat diezelfde gemeenten zich geroepen voelden om voldoende vervangende woningen aan te bieden. 

Van de Groningse dame Fennechien wordt vaak beweerd dat zij de laatste bewoner van een plaggenhut was. Zij woonde tot haar dood in 1941 in haar hutje in Alteveer, een vervenersdorp bij Stadskanaal. In 1918 werd in het Openluchtmuseum in Arnhem een replica van haar hut opgebouwd. 

Bronnen: 

-wikipedia

- Historiek

- Siep & Co