Vorige week vrijdag heeft het TV-programma 'De IJzeren Eeuw'
aandacht besteed aan Betsy Perk. Ik heb de aflevering
vandaag online zitten kijken.
Mijn interesse in deze, één van de eerste feministes van Nederland
was meteen gewekt.
Ik ben haar gaan googlen en omdat ik al in het programma
vernam, dat zij ook schrijfster was van boeken,
ben ik ook haar boeken gaan zoeken.
Zij is gestorven in 1906, dus haar boeken
zouden rechtenvrij moeten zijn.
Natuurlijk ben ik gaan zoeken op de website van
maar helaas is er maar weinig van haar te vinden.
Wat ik wel heb kunnen vinden heb ik dik gedrukt en
wil ik van haar gaan lezen.
De boeken die zij schreef:
- Een kruis met rozen, 1864
- Wenken voor jonge dames ter bevordering van huiselijk geluk, 1868
- Sixtus IV en Lorenzo de Medicis, 1869
- Elizabeth van Frankrijk, 1871
- Mijn ezeltje en ik. Een boek voor vriend en vijand, 1874
- De sterren liegen niet!, 1875
- Elisabeth de Jonkvrouw van 't kasteel te Valkenburg, 1878
- Valse schaamte, 1880
- Mejonkvrouw de Laval onder de keizers Alexander I en Nikolaas van Rusland, 1883
- De laatste der Bourgondiërs in Gent en Brugge 1477-1481, 1885
- Yline, prinses Daschkoff-Worenzoff. Uit de geschiedenis van Rusland, in de laatste helft der vorige eeuw, 1885
- Een recruut op Corsica onder luitenant Napoleon Bonaparte, 1887
- De wees van Averilo, 1888
- Kijkjes in België, 1888
- In het paleis der Bourgondiërs te Brussel, 1889
- Kapitein Flahol, 1890
- Een moederhart, 1896
- Jacques Perk, 1902
- Strijd binnenhuis, 1905
Perk leefde in een tijd, dat vrouwen weinig mogelijkheden hadden.
Vader of Echtgenoot waren de 'baas' over de vouw
In de wet stond "De man is het hoofd der echtvereniging,
hij bestuurd de goederen, aan de vrouw persoonlijk
toebehoren. De vrouw is aan haren man gehoorzaamheid
verschuldigd. Zij is verplicht met de man samen te wonen
en hem overal te volgen waar hij dienstig oordeelt zijn
verblijf te houden."
In boeken als Madame Bovary en Eline Vere is duidelijk de
dodelijke verveling van vrouwen in die tijd te lezen.
De huizen waren donker van binnen en vrouwen leefden
in het huis en kwamen bijna niet buiten, omdat een vrouw
alleen op straat in die tijd ongepast was.
Vreselijk, dat al die vrouwen wegkwijnde in het donker.
Zoveel talenten die niet gebruikt werden of tot ontplooiing
konden komen.
Perk realiseerde zich dat een vrouw die niet trouwde en niet van haar
familie afhankelijk wilde zijn, weinig mogelijkheden had.
Zij was door de dood van haar vader en haar ongehuwde
status, afhankelijk van aalmoezen van haar familie.
Nadat zij in tijdschriften enkele sprookjes had gepubliceerd, kwam in
1864 haar eerste roman uit: 'Een kruis met rozen' over een kunstschilder
die voor erkenning vocht. Intussen groeide in Betsy haar onvrede met de
positie van vrouwen die tot thuiszitten gedwongen waren.
Betsy richtte 'Arbeid Adelt' op en later wilde zij proberen haar brood
te verdienen met het geven van lezingen en zocht zij contact met
Mina Krüseman. Dit resulteerde in een gezamenlijke lezingentournee.
Beide vrouwen verschilden nogal van elkaar. Mina die opgegroeid was
in Indië, was zich ook al jong bewust van de beperkte rol die
de maatschappij vrouwen en meisjes toebedeelde. Mina
voelde niets voor het huwelijk en wilde graag onafhankelijk zijn.
In de nazomer van 1873 zochten Betsy en Mina Multatuli op in
Wiesbaden. Multatuli was eigenlijk de eerste feminist in Nederland.
Hij hield er uitermate moderne ideeën op na over de rol van
de vrouw in de samenleving. Hij was een voorbeeld voor de
vrouwen van de eerste feministische golf en nog lang daarna.
"Wat maakt gij van onze dochters, O Zeden!
Gij dwingt ze tot liegen en huichelen.
Zij mogen niet weten wat zij weten,
niet voelen wat zij voelen,
niet begeren wat ze begeren.
Niet wezen wat ze zijn."
(tekst: Multatuli)
Dankzij de aflevering van De IJzeren eeuw, is mijn interesse gewekt in
deze twee dames.
Ik mag binnenkort van een collega de biografie van Mina Krüseman
lezen; geschreven door Annet Mooij.
En als ik één of meer boeken van Betsy heb gelezen,
Bronnen:
- aflevering van 'De IJzeren Eeuw'
- http://socialhistory.org/bwsa/biografie/perk
- Wikipedia
- Koninklijke bibliotheek
Geen opmerkingen:
Een reactie posten