Enno Doedes Star geschilderd door
Bartholomeus van der Helst
(eigen foto)
In de Poortkamer van het Noordelijk Scheepvaartmuseum, hangt het schilderij (zie foto) van Enno Doedes Star. Het schilderij is een bruikleen van het Fries Museum in Leeuwarden.
Enno Doedes Star, werd geboren in het Oost Friese Osterhusen circa 1611. Hij was schout-bij-nacht bij de Friese Admiraliteit van Friesland (de Friese en Amsterdamse Admiraliteit is te vergelijken, met wat we nu de marine noemen).Hij speelde een belangrijke rol in een aantal bekende zeeslagen. In de Tweede Engels-Nederlandse oorlog vocht hij als kapitein van het VOC-schip de Gouden Leeuw (60 kanonnen) en in 1667 nam hij deel aan de beroemde Tocht naar Chatham, onder leiding van Michiel de Ruyter, waarbij het vlaggeschip van de Engelse vloot, De HMS Royal Charles, werd gestolen en de overige vloot vrijwel werd vernietigd.
Het hakkeboord in het Rijksmuseum, van de HMS Royal Charles.
(eigen foto).
Enno Doedes Star kreeg 5 kinderen met zijn eerste vrouw Reynouw Gaickinga, waarmee hij in 1652 huwde. Doedes (1652), Joannes (1653), Gerrit (1654), Anna (1655) en Cornelis (weet ik geen jaartal van).
Enno Doedes Star was niet alleen streng op zijn schip, maar hij was dat ook in zijn gezin. Buiten dat hij zijn zoon op 12 jarige leeftijd weg stuurt, onterft hij later ook nog eens twee kleinkinderen.
Toen zijn zoon Doedes 12 jaar was, werd hij naar kooplieden in de Spaanse stad Cadiz gestuurd. Doedes kon zo de taal leren, maar was niet bepaald een modelleerling. Er is een brief bewaard gebleven (geplubliceert door de Universiteit van Leiden in september 2009), die zijn ouders nooit ontvangen hebben, uit 1666 (toen hij 14 was). Doedes begint zijn brief met de traditionele mededeling, dat hij nog gezond is. Minder traditioneel nieuws is echter, dat hij meldt dat hij op een kaperschip is met de bedoeling om naar Lissabon te varen. Hij verteld verder, dat hij was weggelopen bij zijn leermeesters in Cadiz. Hij verteld dat hij in Spanje gevangen heeft gezeten, omdat hij niet op de oorlogsvloot dienst wilde nemen en waarschijnlijk uit geldgebrek de Spanjaarden een jaar gediend heeft. Hij wordt door de Portugezen gevangen genomen en moet nu in Portugal ook tegen zijn zin in het leger.
Doedes Star zet pas weer voet op Nederlandse bodem op 22 augustus 1688 op Texel, 24 jaar nadat zijn vader hem op de boot had gezet naar Spanje. Doedes staat op dat moment in de boeken (zie uitzending link onderin het blog) als Schipper (hoge rang) aan boord van een VOC schip. In 1699 treedt Doedes zijn dochter Cornelia Star in ondertrouw met haar verloofde Johan Adam Hinsbeeck. Hoeveel kinderen Doedes heeft gekregen, heb ik (nog) niet kunnen vinden, maar waarom ik het over zijn dochter heb is omdat zij in 1707 Het Bolhuis van Enno Doedes Star erft.
Begin 1677 sterft de eerste vrouw van Enno Doedes (dus zij heeft haar zoon Doedes nooit meer gezien, aangezien hij pas weer op Nederlandse bodem is in 1688). Op 2 september 1677 trouwt hij met Cornelia Pars te Appingedam. Uit dit huwelijk worden geen kinderen geboren. Waar Cornelia Pars moet wonen, als de kleindochter Cornelia Star het huis erft, kan ik ook nergens vinden. Cornelia Pars stierf in 1714.
(schermafdruk van Het Bolhuis zoals getoond in het programma
'Brieven boven water' van de KRO).
Bolhuis was een edele heerd in het Groningse gehucht Eekwerd nabij Wirdum in de gemeente Loppersum. Aanvankelijk was Bolhuis een edele heerdstede, een boerderij waaraan rechten waren verbonden. De eigenaar was niet van adel, maar een zogenaamde eigenerfde. De boerderij bezat ruim 'zeventig grazen land' (bijna 40 hectare). In de 16e eeuw werd de bekende kroniekschrijver Abel Eppens in dit huis geboren en getogen. Een aantal van zijn nakomelingen gebruikte 'Van Bolhuis' als familienaam. De laatste telg uit de familie Van Bolhuis, die op Bolhuis woonde, verkocht de boerderij in de 17e eeuw aan vice admiraal Enno Doedes Star. Enno Doedes zou er een buitenplaats van gemaakt hebben. In de 18e eeuw groeide Bolhuis uit en werd er gesproken over Het Bolhuis. Het bestond uit een behuizing, schathuis en schuur met bijbehorende landerijen. Het huis is kort na 1843 gesloopt. Alleen het tuinmanshuis en het koetshuis, aan de Bolhuislaan te Loppersum, herinneren nog aan de voormalige buitenplaats. Het terrein met overblijfselen is erkend als beschermd Rijksmonument.
De kerk van Wirdum
(foto van internet geplukt)
Enno Doedes Star overlijdt in 1707. In de kerk van Wirdum schijnt de admiraal in vol ornaat te zijn bijgezet in de grafkelder van de kerk. Bewijzen zijn hier niet van gevonden, maar het kan zijn dat bij een restauratie de sporen verloren zijn gegaan.
Nu had ik heel recent het boek 'Stemmen van Groninger Dijken' van Aafke Steenhuis gelezen. Ik ben er gisteravond maar weer even in gaan zitten bladeren en ontdekte een stukje, die kan verklaren waarom er geen bewijzen te vinden zijn van Enno Doedes Star. Aafke spreekt in de Termunterkerk Reint Wobbes en die verteld "Een sagrofaag was bestemd voor de rijke, deftige mensen, maar ze lagen er maar een jaar of tien, twintig in. Daarna gingen de botten in een knekelhuis." De kans lijkt mij dus groot dat, dat in meer plaatsen in de provincie Groningen gebeurde.
De aflevering die deels is opgenomen in het Noordelijk Scheepvaartmuseum over Enno Doedes Star en zijn zoon, is terug te zien op de website van NPO http://www.npo.nl/brieven-boven-water/19-04-2012/KRO_1520537 in de aflevering gaat het over twee brieven en dit stuk begint op de 18e minuut.
Het nageslacht van Enno Doedes leeft voort onder de familienamen: Star Lichtenvoort, Star Busman en Star Numan.
Bronnen: wikipedia, Noordelijk Scheepvaartmuseum, genealogie websites, Groninger archieven en de aflevering van NPO.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten